Al ruim een jaar gooit de covid-19-pandemie het leven van vele miljarden mensen overal ter wereld overhoop. Een dramatische, funeste situatie met een hoge mortaliteit, die wij in de Westerse landen lang niet meer gekend hebben. Voor grote pestepidemieën, cholera, polio en andere plagen moeten wij ver in het verleden teruggaan en zij zijn dankzij verbeterde individuele en collectieve hygiëne grotendeels vergeten.
In de strijd tegen dit virus, dat tot voor kort onvoorstelbaar was, één eerste-lijnswapen: uw zeep! Ja, u leest het goed. Het SARS-CoV-2 en andere varianten die verantwoordelijk zijn voor covid-19, worden vernietigd wanneer u uw handen wast met een cosmetisch basisproduct. Zepen, reinigende handgels, douchegels en andere cosmetische varianten voor lichaamsverzorging vormen in eerste instantie één van de volledig doeltreffende wapens om het virus te vernietigen en de verspreiding ervan tegen te gaan. Noodzakelijke basisproducten waarvan wij buiten de pandemiecontext het dwingende en dagelijkse nut vergeten waren: hygiëne.
Goede hygiëne naleven – zowel lichaamsverzorging als netheid in huis – vormt één van de speerpunten van het doelgerichte-hygiëne-principe (targeted hygiene) zoals aanbevolen door het IFH (International Forum of Home Hygiene). Dit concept omvat negen sleutelmomenten en -plekken waarop hygiëne doorslaggevend is. Door op die sleutelmomenten reinigings- en/of ontsmettingsmiddelen te gebruiken, wordt de infectieketen onderbroken en wordt het risico op verspreiding van besmettingen voorkomen. Dit geldt zowel tijdens een gezondheidscrisis als daarbuiten. Van die negen sleutelmomenten, vereisen er zeven het gebruik van een cosmetisch product! Duidelijker kan niet.
In België geldt voor basisproducten of maatschappelijke prestaties (voeding, geneesmiddelen, personenvervoer,…) een verlaagd BTW-tarief van 6%. Het zijn producten en diensten die voor de maatschappij van essentieel belang zijn. De meest elementaire hygiëne is dat klaarblijkelijk niet. In de lijst met producten die door onze beleidsmakers als noodzakelijk erkend worden, zult u vergeefs zoeken naar cosmetica. Zij staan er gewoon niet in. Een cosmetisch product is geen product met een dwingend nut! Dat het belang van hygiëne voor de volksgezondheid van onze moderne maatschappijen wetenschappelijk aangetoond is, wordt van tafel geveegd: cosmetica zijn het slachtoffer van instinctieve discriminatie. Het zijn "banale" producten. Het Belgische fiscale systeem verkondigt een duidelijke boodschap: netheid, een bepalend onderdeel van hygiëne, is geen basisnoodzaak. In België vinden wij vuilheid allicht beter dan ondervoeding. Betreurenswaardig is dat. Een gezonde maatschappij berust op elementaire levenskwaliteit: netheid, voeding en hygiëne vormen daar de hoekstenen van. Logisch dus wat wij verwonderd zijn over de discriminatie waarvan cosmetica het slachtoffer zijn.
Uit een Europese bevraging is gebleken dat 80% van de consumenten vinden dat cosmetica een positief effect hebben op hun welbehagen. 72% verklaarde dat de producten die zij gebruiken, hun levenskwaliteit verbeteren, en 71% vindt ze belangrijk in hun dagelijks leven. De covid-19-crisis heeft ons eraan herinnerd hoe belangrijk de psychologische dimensie van onze gezondheid is. Cosmetica spelen een doorslaggevende rol in ons zelfbeeld en in de sociale interactie, zelfs en vooral wanneer deze virtueel is. De nood aan lichaamsverzorging, zowel thuis als bij de schoonheidsspecialiste, heeft zich sterk laten voelen en is een overduidelijke factor geworden, die wij niet mogen ontkennen of onderschatten. Maar om dat soort besluit te trekken, is niet eens een pandemie nodig. Meerdere in Duitsland uitgevoerde ¬studies hebben gewezen op de belangrijke rol van cosmetica voor de psychologie en het welzijn van jongeren. 85% van de ondervraagde jongeren (tussen 14 en 21 jaar) gebruikt dagelijks cosmetica om zich "zelfzekerder" te voelen. Daar waar deodorants een belangrijke rol spelen, wil 64% van de jongeren niet in de maatschappij staan met een negatief beeld van zichzelf en gebruikt cosmetische producten om de niet zo fraaie nevenwerkingen van de puberteit te verholen. Lof dus voor die zo zwart gemaakte «decoratieve cosmetica». 77 % van die jongeren vindt ook dat een verzorgd kapsel een belangrijk element vormt in hun maatschappelijk leven, omdat zij op die manier zichzelf kunnen blijven en hun imago in de hand hebben. 63 % van hen gebruikt elke dag shampoo en 40% een stylingproduct. Wie kan zijn neus ophalen voor zo veelzeggende cijfers?
Vanuit welke invalshoek ook bekeken moeten wij vaststellen dat deze producten met een reputatie van nutteloosheid en banaliteit, een doorslaggevende rol spelen bij het behoud van de fysische en mentale gezondheid, zelfs inzake preventie. Weliswaar zijn het geen producten met therapeutische eigenschappen, toch spelen zij een heel belangrijke rol, ver weg van de banaliteit die hun reputatie jammer genoeg blijft uitdragen. Fysisch en mentaal welzijn vormen een voorwaarde van een gezond mens, en heel wat cosmetica zijn hiertoe onmisbare katalysatoren.
Hoeveel cosmetica gebruikt u per dag? Goede vraag! Even overlopen: tandpasta, zeep, deodorant, hydraterende crème, zonnebescherming, scheerschuim, lichaamsverzorgingsmelk en nog meer producten. Dat gaat snel oplopen. En dat spreekt dus voor zich. Dus, cosmetica banaal? Indien SARS-CoV-2 kon spreken, zou deze nog proberen u te overtuigen.